Bilim insanları, yaklaşık 2000 yıl önce İtalya’daki Vezüv Yanardağı’nın patlaması sırasında yaşamını yitiren bir adamın beyninin, aşırı sıcaklık nedeniyle cam haline geldiğini ortaya koydu.
2020 yılında keşfedilen cam formundaki bu beyin, bilim insanları tarafından fosilleşmiş bir doku olarak değerlendirilmişti; ancak nasıl oluştuğu konusunda net bir bilgi yoktu.
Kafatasında bezelye boyutunda siyah cam parçaları bulunan genç kurban, Milattan Sonra 79 yılında Napoli bölgesindeki yanardağ patlamasında yaşamını yitirmişti.
Bilim insanları, yaklaşık 510 santigrat derece sıcaklıkta bir kül bulutunun beyni sarmaladığını, ardından hızla soğuyarak camlaşmaya neden olduğunu düşünmektedir. Bu durum, insan dokusunun doğal yollarla cama dönüşmüş olabileceği ilk örnektir.
Roma Tre Üniversitesi’nde görevli Profesör Guido Giordano, “Beynin cama dönüşmesi için yeniden yaratılan özel koşullar altında benzer kalıntıların oluşma olasılığı düşük ama imkansız değil.” değerlendirmesinde bulundu ve bu bulgunun “özel” olduğunu ekledi.
Genç Adamın Yatakta Yaşamını Yitirmesi
Bu beynin sahibi olan genç adam, Herkulaneum Antik Roma kentinin ana caddesindeki Collegium binasında bir yatağın içinde ölmüş olarak bulundu.
Bilim insanlarının incelemesi sonucu elde edilen cam parçacıklarının boyutları 1-2 santimetre ile birkaç milimetre arasında değişiyor.
Vezüv’ün dev patlaması, Herkulaneum ile komşu Pompeii kenti de dahil olmak üzere yaklaşık 20.000 kişinin yaşadığı alanı tamamen kapladı. Bugüne kadar bu bölgeden neredeyse 1.500 kişinin kalıntılarına ulaşılmış durumda.
Uzmanlar, Vezüv’den patlama öncesinde çıkan sıcak kül bulutunun, olayın büyük bir bölümünde ölümlerin neden olduğunu düşünmektedir. Hızla hareket eden volkanik gaz ve madde akıntıları, kül bulutunun ardından gelerek bölgeyi tamamen kapladı.
Bilim insanları, genç adamın beyninin kül bulutunun etkisiyle cama dönüştüğünü tahmin ederken, volkanik akıntının yeterince ısınmadan ya da yeterince hızlı soğumadan geçiş yaptığına dikkat çekiyor.
Cam oluşumu, oldukça özel sıcaklık koşulları gerektiren nadir bir durumdur. Bir maddenin cama dönüşebilmesi için çevresindeki ortamla büyük sıcaklık farklılıkları yaşaması şarttır.
Maddenin sıvı halinin, katılaşmadan önce hızla soğuması ve çevresinin sıcaklığından yüksek bir sıcaklıkta olması gerekir. Bilim insanları, X ışınları ve elektron mikroskobu kullanarak yaptıkları analizlerde, beynin hızla soğumadan önce en az 510 santigrat derece kadar ısındığını tespit ettiler.
Erkeğin vücudunun diğer bölgelerinin cama dönüşmediği, yalnızca bir miktar sıvı içeren dokuların bu dönüşümü gerçekleştirebildiği düşünülmektedir; bu nedenle kemiklerin camlaşması söz konusu olamaz. Diğer yumuşak dokular da yüksek sıcaklıktan ötürü muhtemelen yok olmuştur.
Bilim insanları, kafatasının beynin bir kısmını koruduğunu düşünmektedir. Bu araştırma, hakemli bilim dergisi Scientific Reports’ta yayımlanmıştır.
